Netwerksamenwerking

In de Zaanstreek werken veel partijen binnen zorg, preventieve jeugdhulp en onderwijs samen om kinderen te ondersteunen in hun ontwikkeling. Dat gebeurt vaak binnen informele netwerken op basis van bestaande contacten. In de praktijk leidt dit tot een wisselend beeld, waarin goede voorbeelden en hiaten in de samenwerking naast elkaar bestaan. Om meer consistentie en structuur aan te brengen, willen we in deze planperiode scholen binnen een omgeving dichter bij elkaar brengen en planmatig met elkaar laten overleggen. We streven ernaar om allianties te vormen waarin gezamenlijk oplossingen worden bedacht en uitgevoerd voor vraagstukken waar scholen individueel nog geen antwoord op hebben. Hierbij gaat het onder andere om de ontwikkeling van onderwijs-zorgarrangementen, een doel dat is opgenomen in de Onderwijs Jeugd Agenda Zaanstreek.

We voorzien zeven omgevingen, waarbij we de clusterindeling van de jeugdteams in Zaanstad volgen. Op deze manier wordt het voor gemeentelijke partijen zoals het jeugdteam, de Gemeente, de GGD en leerplicht makkelijker om bij het omgevingsoverleg aan te sluiten. Ook het gespecialiseerd onderwijs krijgt hierin een plek. De scholen zijn eigenaar van het proces, terwijl het SWV PO Zaanstreek een faciliterende en procesmatige rol vervult.

We zien dat de vraag naar gespecialiseerd onderwijs en de inzet van ondersteuning in het onderwijs vanuit jeugdhulp in de Zaanstreek al jaren stijgt. Aan die vraag is nu al amper te voldoen en de verwachting is dat het aantal professionals en de beschikbare middelen in de toekomst alleen maar zal afnemen. Dit zet de toegankelijkheid en kwaliteit van het (gespecialiseerd) onderwijs en de jeugdhulp onder druk.

Daarom stellen partijen uit het onderwijs- en zorgdomein, samen met het SWV VO, de Onderwijs-Jeugdzorg Agenda Regio Zaanstreek 2025-2027 op. Deze ambitie-agenda laat zien hoe we ons kunnen voorbereiden op de toekomst: met een proactieve houding, door vooruit te kijken, te analyseren, te anticiperen op kansen en knelpunten, initiatief te nemen, regie te voeren en te monitoren.

De Onderwijs-Jeugdagenda richt zich in deze periode op het verbeteren van een samenhangende aanpak voor kinderen die ondersteuning nodig hebben, en op het effectiever en efficiënter inzetten van de beperkte hoeveelheid mensen en middelen. Daarvoor zijn drie programmalijnen ontwikkeld: krachtige verbindingen voor een sterke pedagogische basis, alle kinderen krijgen onderwijs en een adequate ondersteuningsstructuur.

Deze speerpunten sluiten naadloos aan op het inclusieve en passend onderwijs dat wij voorstaan. Sterker nog, in ons integrale omgevingsoverleg kan het samen bespreken en uitvoeren van deze agenda een natuurlijke plek krijgen.

In 2022 is voor het eerst een integrale thuiszittersaanpak ontwikkeld. De Zaanse Aanpak Schoolaanwezigheid 2025-2028 (zie bijlage 2) is een voortzetting van deze aanpak. Door landelijke ontwikkelingen en afspraken tussen schoolbesturen is er nu echter voor gekozen om niet langer de nadruk te leggen op ‘thuiszitten’, maar op ‘schoolaanwezigheid’. In de Zaanstreek werken onderwijs, leerplicht, jeugdhulp en jeugdgezondheidszorg nauw samen om passende en duurzame oplossingen te vinden voor kinderen die dreigen thuis te zitten of al thuiszitten. Ook het SWV PO Zaanstreek is bij deze samenwerking betrokken. In de meeste gevallen spelen de school of de processen rondom het (opheffen van het) thuiszitten een belangrijke rol. Daarnaast blijkt dat vertragingen, zoals wachtlijsten, bijdragen aan het voortduren van het verzuim.

De nadruk van de aanpak ligt op preventie, waarbij vroegtijdig wordt gesignaleerd en actief wordt opgetreden. Toch is thuiszitten niet altijd te voorkomen. Als het toch voorkomt, zijn de partijen binnen het onderwijs, de gemeente en de zorg samen verantwoordelijk om te zorgen dat het kind of de jongere zich voldoende kan blijven ontwikkelen. Om gezamenlijke oplossingen te verkennen, wordt een ‘doorbraakberaad’ ingericht dat plaatsvindt binnen het omgevingsoverleg. De aanpak schoolaanwezigheid richt zich daarnaast op interventies zoals het inzetten van onderwijs-zorgarrangementen en tijdelijke vrijstellingen.

De maatschappelijke opdracht van het SWV PO Zaanstreek luidt:

Ieder kind groeit op en ontwikkelt zich in de eigen omgeving

Kinderen ontwikkelen zich het best in hun eigen sociale omgeving. In een bekende buurt, met bekende gezichten om zich heen. Wij vinden dat ieder kind het recht heeft op goed onderwijs en zetten in op het bieden van passende ondersteuning.
Daarom zorgen wij in de Zaanstreek voor inclusief onderwijs en ondersteuning in de omgeving van een kind. Dat doen wij als schoolbesturen met onderwijsprofessionals, samenwerkingspartners en natuurlijk met kinderen en hun ouders. Zo helpen wij kinderen om te groeien en bereiden wij
hen voor om later hun plek te vinden als volwaardig burger in onze samenleving.

Visie: inclusiever onderwijs draagt bij aan een inclusievere samenleving

Erbij horen is één van onze belangrijkste sociale behoeften als mens. Ongeacht sociaal-culturele of etnische achtergrond, intellectueel vermogen, financiële situatie, identiteit, gender of beperking: niemand in de samenleving mag buitenspel staan. Niet alleen omdat volwaardig ‘burgerschap’ voor eenieder persoonlijk van waarde is, maar ook omdat onze samenleving rijker wordt als ieders stem gehoord wordt en ieders bijdrage telt: sociaal, maatschappelijk en op de arbeidsmarkt.

Dit ‘meedoen’ kun je bij uitstek leren op school. Daar ontmoeten kinderen elkaar, die later onze samenleving vormgeven.
Uit onderzoek blijkt dat inclusief onderwijs aanzienlijke voordelen biedt voor zowel leerlingen met als zonder beperking, waaronder een betere sociale ontwikkeling, een grotere sociale acceptatie en hogere onderwijsresultaten2. Inclusief onderwijs draagt bij aan de persoonlijke groei van alle kinderen en bereidt hen beter voor op een diverse samenleving. Zij leren om verschillen te accepteren en ontdekken dat iedereen met zijn eigen unieke kwaliteiten iets
kan bijdragen. Zo wordt insluiten de norm en hopen we dat de kinderen die nu naar school gaan, later zelf uitdragen dat iedereen er mag zijn en gelijkwaardig mee kan doen.

Kinderen ontwikkelen zich het best in hun eigen sociale omgeving. In een bekende buurt, met bekende gezichten om zich heen. Wij vinden dat ieder kind het recht heeft op goed onderwijs en zetten in op het bieden van passende ondersteuning. Daarom zorgen wij in de Zaanstreek voor inclusief onderwijs en ondersteuning in de omgeving van een kind. Dat doen wij als schoolbesturen met onderwijsprofessionals, samenwerkingspartners en natuurlijk met kinderen en hun ouders. Zo helpen wij kinderen om te groeien en bereiden wij hen voor om later hun plek te vinden als volwaardig burger in onze samenleving.

In alles wat we ons voornemen, in al onze ambities en doelen, ligt dezelfde missie besloten: met elkaar streven we ernaar dat ieder kind opgroeit in de eigen omgeving ongeacht zijn ondersteuningsbehoefte. Om dat te bereiken, moeten we langs drie sporen in actie komen. In dit Ondersteuningsplan beschrijven we ze in het algemeen; de concrete uitvoering volgt in de jaarplannen. Deze plannen zijn niet in steen gehouwen. Als het SWV PO Zaanstreek bewaken we processen (via ons kwaliteitsbeleid), zoomen periodiek uit en reflecteren op (nieuwe) ontwikkelingen. Daarbij vragen we ons continu af wat we vandaag beter kunnen doen dan gisteren.

Onze ambities:

1. Creëren van een dekken netwerk van ondersteuning
2. Stroomlijnen van de samenwerking in het netwerk
3. Verzorgen van een heldere, zorgvuldige en snelle toeleiding