Op dit moment zijn de schoolpleinen van GO en GVO school Dynamica en de reguliere OBS De Watermolen nog strak betegeld. Vanaf het eerste kwartaal van 2025 verrijst hier een gedeelde natuurspeelplaats, waar kinderen van beide scholen elkaar in een groene omgeving kunnen ontmoeten en samen kunnen spelen.

In het kantoor van Dynamica-directeur Bob Vloedbeld liggen de ontwerpplannen voor de Groene Pleinen op tafel. Vloedbeld buigt zich over de plannen, samen met Maaike Kerssens, directeur van De Watermolen, Vivian Groen, lerares bij Dynamica, en Marc van de Geer, directeur van EBS Het SchatRijk.

Laatstgenoemde pioniert in de regio met natuurspeelplaatsen. Zaanstad telt zo’n vijfenzestig schoolpleinen, en het is de bedoeling dat ze in een tijdsbestek van tien jaar allemaal worden vergroend, vertelt Van de Geer: ‘Dat gebeurt in goed partnerschap met schoolbesturen en de gemeente Zaanstad. De gemeente kan langs deze weg namelijk ook haar klimaatdoelen realiseren. Naast de financiële bijdrage van de gemeente zijn er extra bijdragen van het Hoogheemraadschap en enkele lokale fondsen. Zo hebben we een basis om mee te werken. Stapje voor stapje gaan we verder; dat houdt de visie levendig en sprankelend.’

‘Wij zagen het gemeentelijke initiatief meteen zitten’, verklaart Vloedbeld. ‘Het biedt volop kansen voor onze twee scholen. Naast groen worden de Groene Pleinen namelijk ook inclusief en daarmee verwezenlijken we een andere grote ambitie.’

Kerssens knikt: ‘We zochten al naar manieren om ervoor te zorgen dat leerlingen van onze twee scholen elkaar vaker ontmoeten. Een aantal keer hebben De Watermolen en Dynamica bijvoorbeeld samen de Koningsspelen georganiseerd. De Groene Pleinen bieden ons een kans om nog intensiever samen op te trekken.’

Blotevoetenpad

Toen de knoop eenmaal was doorgehakt staken de teams van beide scholen de koppen bij elkaar om uit te zoeken wat de nieuwe natuurspeelplaats precies moet bieden. Het praktische ontwerp werd vervolgens uitbesteed aan het bureau De Twee Heren, in samenwerking met sociaal architect Renet Korthals Altes.

‘Deze specialisten zijn naar Dynamica en De Watermolen gekomen om ook de input van de kinderen te vragen’, vertelt Groen. ‘Dat ging op een leuke, speelse manier: ze hadden bouwpakketjes bij zich waarmee kinderen zélf hun ideale schoolplein in elkaar konden knutselen. Ook werd er gevraagd welke van de huidige speeltoestellen mochten blijven en welke niet. Dan staken kinderen hun duim omhoog of omlaag.’

De pingpongtafel mocht blijven. Maar er komt vooral veel nieuws op de Groene Pleinen: naast de vele elementen van groen en zand worden er klimtoestellen opgetrokken, een bankje van gerecyclede pleintegels, een grachtje dat van het ene plein naar het andere stroomt en op elk plein een verhoging vanwaar kinderen contact kunnen maken met elkaar.

‘We waren vaak positief verrast door de wensen van de kinderen’, zegt Groen. ‘Zo gaven ze bijvoorbeeld aan dat ze graag een blotevoetenpad wilden, een pad met wisselende ondergronden van onder andere grind, zand en houtsnippers – erg goed voor de sensopathische ontwikkeling. Daar hadden wij nog niet eens over nagedacht!’

Inclusief plein

Kerssens erkent dat de leerlingen van Dynamica een mate van afscherming nodig hebben, zodat het idee van een ‘eigen’ plein intact blijft in het eindontwerp. ‘Maar de ontwerpers hebben wel nagedacht over hoe er tóch zoveel mogelijk interactie kan zijn.’ Kerssens wijst op de ontwerpplannen: ‘Kijk, hier heb je bijvoorbeeld het overpad tussen de twee speelpleinen, dat wordt nu afgeschermd door hekken. Straks is er de mogelijkheid om hier een doorgang te maken, zodat kinderen van het ene plein naar het andere kunnen lopen, rennen of fietsen.’

Door de vele wensen waaraan de Groene Pleinen moeten voldoen is het eindontwerp een complexe puzzel. Als doorgang voor wijkbewoners krijgt de natuurspeelplaats namelijk ook een buurtfunctie. Er moet eveneens worden nagedacht over hoe de Groene Pleinen kunnen worden beschermd tegen vandalisme.

‘Je kan de hele boel wel dichttimmeren met metershoge hekken’, zegt Vloedbeld, ‘maar daarmee maak je het nooit écht 100% hufterproof. We voeren nu gesprekken met de wijkmanager om de jongeren uit de buurt bij de Groene Pleinen te betrekken en ervoor te zorgen dat zij zich ook voor de natuurspeelplaats verantwoordelijk gaan voelen.’

Van de Geer kent het klappen van de zweep. Tijdens de bijeenkomst stelt hij voortdurend vragen op detailniveau: ‘Dat tussenhekje, wordt dat een één-meter-hekje, of is het iets waar mensen nog steeds overheen zouden kunnen klimmen? En die verhogingen hier, gaan die steil de hoogte in of juist licht glooiend?’

Motorische vaardigheden

Op veel vergroende speelpleinen zie je in de praktijk dat kinderen het ontwend zijn om hun motorische vaardigheden in te zetten, vertelt Van de Geer. ‘Het inschatten van afstanden, hoogtes, dieptes, dat moeten ze vaak opnieuw aanleren. Door samen te spelen kunnen kinderen van deze twee scholen elkaar daarbij helpen. Er zijn bijvoorbeeld kinderen bij met een motorische beperking en wat is er mooier dan dat andere kinderen hen de hand reiken om nét iets meer te durven, om letterlijk en figuurlijk over een kloofje heen te stappen? Daar zitten de concrete mogelijkheden voor inclusie.’

‘De kinderen bij Dynamica hebben soms weinig contact met andere kinderen’, valt Groen bij. ‘Ze worden hier vanuit plaatsen in de hele regio gebracht en het komt voor dat ze zelfs in hun eigen buurt nauwelijks met andere kinderen in aanraking komen. Als ze hier samen spelen doen ze meer contacten op en de kinderen van De Watermolen leren van de beperkingen van onze kinderen.’

‘Dat proces kan verrassend snel gaan’, licht Kerssens toe. ‘Laatst stonden leerlingen van groep 5 van De Watermolen en de middenbouw van Dynamica een middagje samen op het voetbalveld. Toen zag je meteen dat er begrip groeide tussen de leerlingen: ze werden voorzichtiger met elkaar, ze gaven elkaar de ruimte.’

‘Het dagelijks onderhoud van de Groene Pleinen komt straks te liggen bij GVO-leerlingen van Dynamica’, zegt Vloedbeld.

‘Daar gaat het om,’ vult Van de Geer aan. ‘De leerlingen komen niet alleen in contact met elkaar, maar ook met de natuur en al het moois dat de natuur te bieden heeft. Daarom moet het plein ook écht groen worden. Hopelijk geven we daarmee het goede voorbeeld. Van de zesduizend schoolpleinen in Nederland zijn er nog maar duizend vergroend tot natuurspeelplaats. Er is nog een hele weg te gaan!’

Meer over: